BAŞ DÖNMESİ

Baş dönmesi (vertigo, dizziness) yaşam kalitesini bozan, günlük yaşamda çok zor durumlara sokan bir belirtidir. Baş dönmesi çok çeşitli nedenlerle ortaya çıkarlar. Periferik hastalıklar 50 yaşın altında, santral denge fonksiyonundaki rahatsızlıklar ise yaşlı grupta daha sık izlenmektedir. 

Tanım

• Yaşlı popülasyon arttıkça dengesizlik sorunları da artmaktadır.
• Denge bozukluğunda eğer dönme hissi var ise ister kendinin ister etraftaki objelerin dönmesi olsun “vertigo” denilir. Eğer dönme hissi olmayan bir denge bozukluğu var ise kişi yere düşecekmiş ya da yer ayağının altından kayıyormuş gibi hisseder, bu durumda dizzines tabirini kullanmak gerekir. 

 Vertigo kulaktaki denge sistemi hastalıklarının bir belirtisi iken dizzinesli bir kişide baş dönmesi nedeni bütün bir vücut olabilir. 

Baş dönmesi yaşayan kişilerin yaklaşık %30’u yaşamları boyunca bir kez daha atak geçirmektedir. Bunların çoğu kadın ve yaşlı gruptandır. Çoğu baş dönmesi iyi huylu olup kendi kendini sınırlar ancak belirtiler haftalar boyu devam edebilir.  Gerçek vertigo bulantı ve / veya kusma ile birliktedir. İşitme kaybı, kulak çınlamaları olabilir. Şiddetlidir, ani başlar, kısa sürede kaybolur. 

Baş dönmesinin nedenleri

• kulaktaki denge sistemine bağlı nedenler 
• beyin ya da sinirlere bağlı nedenler 
• diğer organlara bağlı nedenler 
• Psikolojik nedenler olabilir. 

kulak ve beyin kaynaklı olanlar dışında, travma, ilaç, hormonal, metabolik, vasküler ve psikolojik nedenli baş dönmesi olabilir. Bazen de hiçbir sebep bulunamayabilir (nedeni bilinmeyen tip).

Yaşa göre baş dönmesi değerlendirildiğinde:

• Genç yaşta atipik baş dönmesi ve bayılacakmış hissi
•  Orta yaşta vertigo 
•  Yaşlılarda bayılacakmış hissi ve dengesizlik daha ön plandadır. Yaşlılarda genellikle birden çok sebep olduğu için tek bir kategoride düşünülmemesi daha doğrudur. Özellikle yaşlılarda kalça kırıkları, kulaktaki denge sistemi bozukluklarının sık rastlanan bir sonucudur ve düşme en sık yatak odalarında oluşmaktadır. 

•  Periferik Vertigo: Vertigonun nedeni iç kulak veya vestibüler organlardır. En sık nedeni benign paroksismal pozisyonel vertigodur (BPPV). Bunu, Meniere hastalığı izler.
•  Santral Vertigo: Vertigonun nedeni, beyinde bulunan denge merkezlerinin hasarıdır. Santral vertigoya, konuşma ve artikülasyon bozuklukları, çift görme, yutma bozukluğu gibi bazı ek nörolojik bulgular eşlik eder ve daha uzun sürme eğilimindedir. Şiddetli denge bozukluğu sıklıkla vardır. Santral vertigonun sık nedenleri: migrene bağlı vertigo, multiple skleroz (MS), akustik nörinom, otoimmun iç kulak hastalığı ve beyin damar hastalıklarıdır. 

 Acil Durumlar

•  Ani işitme kaybı olması 
•  Ciddi bulantı kusma olması ya da oral sıvı alamama 
•  Saniyeler içinde aniden ortaya çıkan ve devam eden vertigo olması
•  Nörolojik semptomlu vertigo olması